Ông Vũ Thành Tự Anh là thế hệ thứ ba trong một gia đình có truyền thống làm nghề dạy học. Hiện ông là Giám đốc nghiên cứu của Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright[1] – Chương trình liên kết giữa Harvard University và Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh.
Ông Vũ Thành Tự Anh là thế hệ thứ ba trong một gia đình có truyền thống làm nghề dạy học. Hiện ông là Giám đốc nghiên cứu của Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright[1] – Chương trình liên kết giữa Harvard University và Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh.
Cuộc thi đầu tiên phát sóng vào ngày 9/10/2022 đã có sự thay đổi về luật chơi mới và được khán giả quan tâm, bình luận nhiều. Việc chương trình thay đổi luật chơi được cho là nhằm tăng tính cạnh tranh giữa các thí sinh, đồng thời cũng nhận được nhiều ý kiến phản hồi khác nhau của khán giả.
Hà Việt Hoàng, thí sinh Olympia 17, để lại ý kiến: "Mình cảm thấy đề thi đang càng ngày càng giảm độ khó và thiếu sự mới mẻ". Cựu thí sinh này liên tục nhấn mạnh về chất lượng cuộc thi khi xuất hiện nhiều thí sinh có điểm số cao nhưng không còn thuyết phục, bởi lẽ câu hỏi chương trình đưa ra dễ hơn so với số điểm nhận được. Việt Hoàng còn phân tích thêm một câu hỏi mà cậu cho là không tương xứng với điểm số và cho nhận định rằng: "Đó chính là thứ làm mất dần đi bản sắc của một chương trình kiến thức". Khán giả Hoài Linh cho rằng: "Phần thi Khởi động bây giờ tranh nhau bấm chuông, chưa kể trả lời sai thì còn bị trừ điểm. Người có điểm cao chót vót, người lại gây thất vọng. Vượt chướng ngại vật ngày càng eo hẹp về số điểm, mất đi sức hấp dẫn".
Bên cạnh những ý kiến thất vọng của khán giả về luật chơi mới, cũng có nhiều người cho rằng ban tổ chức đã có sự thay đổi phù hợp. [1] [2]
Sau khi cuộc thi chung kết đã diễn ra, liên tiếp thí sinh và ban cố vấn có những sự tranh luận ngay trên sân khấu trong khi cuộc thi vẫn đang được truyền hình trực tiếp.
Câu hỏi Hóa học gây tranh cãi: Nêu tên hay công thức hóa học?
Tranh cãi đầu tiên là về việc nêu tên hay công thức hóa học. Trong câu hỏi Về đích thứ 3 của thí sinh Nguyễn Trọng Thành có hỏi: "Thủy tinh lỏng được dùng để chế tạo keo dán thủy tinh, sứ và nhiều ứng dụng khác. Bạn hãy cho biết thủy tinh lỏng là dung dịch đậm đặc của hai hợp chất nào (nêu công thức phân tử)?". Thí sinh trả lời là "Câu trả lời của em là Na2SiO3 và K2SiO3", nhưng sau khoảng chừng 4 giây thì lại sửa lại thành "Natri Silicat và Kali Silicat". Thí sinh sau đó đã bị trừ 20 điểm do đã lựa chọn ngôi sao hy vọng. Thí sinh Nguyễn Việt Thành đã bấm chuông giành quyền và trả lời ""Na2SiO3 và K2SiO3".
Dẫn chương trình Ngọc Huy giải thích: "Trọng Thành hãy đọc kỹ lại câu hỏi, trong câu hỏi có nêu rõ là nêu công thức phân tử nên câu trả lời cuối cùng chúng tôi nhận được không phải là công thức phân tử". Trọng Thành ngay lập tức giơ tay tranh biện tại chỗ: "Công thức phân tử được đặt trong dấu ngoặc nên có thể nêu công thức phân tử hoặc không. Bởi vì câu hỏi chỉ là yêu cầu tụi em chỉ ra là 2 hợp chất nào nên em có thể đọc tên chất". Lúc này dẫn chương trình mới nhờ đến ban cố vấn, PGS.TS Trần Trung Ninh, và cố vấn cho rằng câu trả lời của Trọng Thành chính xác và được chấp nhận.
Ngay tức khắc, Việt Thành tranh biện rằng: "Nếu nêu cả tên và công thức thì không cần chú thích ngoặc đơn làm gì, và đã có chú thích thì phải nêu đúng công thức phân tử". Cố vấn Trần Trung Ninh nói: "Về ý nghĩa của các chất thì có thể đọc tên hoặc đọc công thức. Nói về một chất thì người ta thường dùng tên chất. Mở ngoặc đơn thì chỉ là một chú thích cho chi tiết thêm. Đọc tên tôi nghĩ là đã đầy đủ rồi". Quyết định cuối cùng, điểm số thuộc về Trọng Thành, giúp thí sinh tăng số điểm lên 165, còn điểm số của thí sinh Việt Thành cũng không bị ảnh hưởng dù thí sinh cũng đưa ra câu trả lời đúng. [3]
Đáp án câu hỏi Văn học gây tranh cãi: Đọc nguyên tác chữ Hán hay bản dịch?
Tình huống tranh cãi khác là về nguyên tác chữ Hán hay bản dịch. Trong câu hỏi Về đích thứ 2 của thí sinh Nguyễn Minh Triết có hỏi: "Trong bài thơ "Kính gửi cụ Nguyễn Du", nhà thơ Tố Hữu viết: "Biết ai hậu thế, khóc cùng Tố Như?/ Mai sau, dù có bao giờ... Câu thơ thuở trước, đâu ngờ hôm nay!". "Câu thơ thuở trước" mà tác giả nói đến là hai câu thơ nào và trong bài thơ nào của Nguyễn Du?". Minh Triết không trả lời được, thí sinh Lê Xuân Mạnh đã bấm chuông giành được quyền trả lời và đọc câu "Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữa/ Người đời ai khóc Tố Như chăng?" và cho biết các câu trích trong bài thơ "Độc Tiểu Thanh Ký". Đáp án đã được người dẫn chương trình chấp nhận và Xuân Mạnh gia tăng số điểm lên thành 220, vươn lên vị trí dẫn đầu.
Tuy nhiên, Trọng Thành lập tức giơ tay nêu ý kiến đề thi hỏi câu thơ nào của Nguyễn Du thì phải đọc câu thơ nguyên tác (câu thơ chữ Hán), không thể đọc câu thơ bản dịch vì có rất nhiều bản dịch khác nhau. Câu thơ chữ Hán nguyên tác của Nguyễn Du là "Bất tri tam bách dư niên hậu/ Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như". Cố vấn, PGS.TS Hà Văn Minh, sau đó lý giải "Độc Tiểu Thanh ký" là bài thơ rất nổi tiếng, có trong chương trình phổ thông từ nhiều năm nay. "Đáp án mà ban cố vấn đã đưa ra và đã duyệt là có thể trả lời một trong 2 cách là đọc nguyên văn phiên bản tiếng Hán hoặc bản dịch nghĩa", ông Minh nói. [4] [5]
Nguyễn Minh Triết 'nhường' câu hỏi phần thi Về đích cho 2 đối thủ
Một tình huống khác cũng gây tranh cãi gay gắt khi thí sinh Minh Triết "nhường" câu hỏi cho 2 đối thủ. Cũng trong câu hỏi Về đích cuối cùng của thí sinh này, sau khi nghe người dẫn chương trình đọc xong nội dung câu hỏi, Minh Triết bất ngờ nói: "Hiện tại, em thấy bạn Mạnh và bạn Thành đều rất xứng đáng với chức vô địch và để công bằng nhất thì em sẽ nhường câu hỏi này để 2 bạn có thể tranh tài". Quyết định này của Minh Triết được dẫn chương trình Khánh Vy đánh giá là "chưa từng có tiền lệ trong các cuộc thi của Đường lên đỉnh Olympia". Ngay sau đó, Trọng Thành đã bấm chuông xin trả lời câu hỏi của Minh Triết, nhưng đáng tiếc, thí sinh này lại đưa ra đáp án sai. Kết quả chung cuộc, Xuân Mạnh giành chiến thắng với số điểm 220, Trọng Thành về nhì với số điểm 200.
Trên mạng xã hội, nhiều ý kiến tranh cãi về việc "nhường" câu hỏi của thí sinh Minh Triết. Một số ý kiến cho rằng đây là hành động đẹp, biết chọn điểm dừng của Minh Triết. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng có không ít ý kiến bày tỏ quan điểm rằng đây là hành động thiếu tôn trọng đối thủ và cuộc thi chung, không thi đấu hết mình. [6] [7]